System równoważny czasu pracy w wersji podstawowej pozwala na planowanie pracy w przedłużonym do 12 godzin wymiarze dobowym (art. 135 § 1 K.p.). Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy zawsze równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy. Może to mieć zastosowanie w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. W tej wersji systemu równoważnego także należy pracownikowi zapewnić 11-godzinny nieprzerwany odpoczynek dobowy. Dodatkowo ma być zapewniony 35-godzinny odpoczynek tygodniowy, tak jak w przypadku organizacji podstawowej.
Organizowanie procesu pracy, w tym również ustalenie obowiązującego pracowników rozkładu czasu pracy, należy do uprawnień dyspozycyjnych pracodawcy. Podczas planowania pracy pracodawca obowiązany jest uwzględniać przepisy Kodeksu pracy regulujące m.in.:
- normę dobową i tygodniową oraz przedłużony wymiar dobowy (art. 129 § 1 K.p.),
- okres rozliczeniowy (art. 129 § 2 K.p.),
- wymiar czasu pracy (art. 130 K.p.),
- odpoczynki: dobowy i tygodniowy (art. 132-133 K.p.),
- „częstotliwość” niedzieli wolnej od pracy, jeśli praca w tym dniu jest dozwolona (art. 15112 K.p.),
- liczbę dni wolnych, w tym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (art. 129 § 1 w związku z art. 147 K.p.),
a także zawierające pojęcie doby i tygodnia (art. 128 § 3 K.p.). Powinien też przestrzegać zakazu planowania pracy nadliczbowej.
Pracodawca może stosować taki system czasu pracy, który jest dopuszczony na danym stanowisku (rodzaj pracy, branża) oraz wprowadzony we właściwy sposób.
Co do zasady, pracodawca ma obowiązek sporządzać rozkłady czasu pracy – w formie pisemnej lub elektronicznej. Rozkład pracy przedstawia się na cały okres rozliczeniowy albo okres krótszy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Przekazanie harmonogramu pracownikom powinno nastąpić co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w tym okresie, na który zostały sporządzone.
System równoważny przy dozorze urządzeń
Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy można stosować system równoważny, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy maksymalnie do 16 godzin. Ponadto w tej organizacji pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek w wymiarze odpowiadającym co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku tygodniowego (art. 136 § 2 K.p.).
Przy pilnowaniu mienia
System równoważny stosuje się do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych. Możliwe jest wówczas przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin. W konsekwencji w takim systemie pracy pracownikowi przysługuje, tak jak przy dozorze urządzeń, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek w wymiarze odpowiadającym co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku tygodniowego.
